تئوری های ترجمه

تعریف :

تئوری ترجمه مدت مدیدی در داخل و خارج از ایران مسئله مورد بحثی بوده است. فقدان یک تئوری کاملا قابل قبول بحث جدیدی نیست چون ترجمه امر پیچیده ای است و ملاحظات درباره این فعالیت بین زبانی از رشته های مختلفی همچون زبانشناسی ، روانشناسی ، نقد ادبی ، زیبایی شناسی و نشانه شناسی مشتق میشود. گرچه عدم وجود تئوری مورد قبول و مطلوب دلیل کافی برای انهایی که نقش تئوری در ترجمه را انکار میکنند نمی باشد.

منظور از تئوری در ترجمه چیست ؟

نایدا معتقد است : " تئوریهای زیادی وجود دارند . طیفی از اصول که در درک و فهم ترجمه یا در ایجاد معیار برای ارزیابی متن ترجمه شده مفید هستند." ( 1993،155)

نیومارک خاطر نشان میسازد : " بطور مختصر تئوری ترجمه با روش ترجمه مرتبط است که برای متن خاص بکار می رود و در نتیجه به یک تئوری کاربردی خاص زبان وابسته است. "

اگرچه چنانچه بخواهیم بطور اجمالی تر بیان کنیم ، تئوری ترجمه پیکره دانشی است که ما درباره ترجمه دارا میباشیم.

تئوری ترجمه به شرح زیر می باشد :

نخست تشخیص و تعریف مشکل ترجمه ، دوم نمایان ساختن تمام عواملی که می بایست در برطرف ساختن مشکل مورد توجه قرار گیرند و سوم لیست کردن تمام پروسه های احتمالی ترجمه و در آخر توصیه و پیشنهاد مناسبترین پروسه در امر یک ترجمه مطلوب.

نتیجه کلی اینست که هدف از تئوری ترجمه بررسی قانون ترجمه ، شناسایی مشکلاتی که در امر ترجمه بوجود می آید و ارائه راه حل این مشکلات می باشد و سرانجام کل اصول ترجمه مبنی بر اینکه چطور یک ترجمه قابل قبول ایجاد کنیم پیشنهاد میگردد.

طبقه بندی غربی ها از تئوریهای ترجمه :

ایجاد تئوریهای ترجمه در ابتدا توسط کشورهای غربی و چین صورت گرفت.
تئوریهای متعددی در غرب وجود دارند. نایدا رویکرد کارآمدی به مطالعه تنوع و گونه گونی تئوریها دارد.

طبق او تئوریهای ترجمه به ترتیب زیر طبقه بندی می گردند :

1. تئوریها براساس نگرشهای فلسفی : فلسفه یعنی مطالعه متون مکتوب . فرم و معنای و تاثیر گزاری این متون اساس و مبنای اولیه در بحثهای مربوط به تئوری های ترجمه است. ابتدا متون ادبی وجود داشتند چون تنها این متونها ارزش برگردانده شدن را داشتند. در قرن کنونی از فلسفه بعنوان نقد ادبی یا تحلیل ادبی یاد میشود.

2. تئوریها براساس نگرشهای زبانشناختی : مسائل مربوط به امر ترجمه اولا از منظر تفاوتهای زبانشناسی بین متون مبدا و مقصد پرداخته شده است. از علم زبانشناسی اجتماعی در ترجمه بسیار کمک گرفته شده است. و در این شاخه از زبانشناسی تاکید اصلی بر زبان بعنوان ساختار نمی باشد بلکه تاکید بر نقش زبان در کاربرد توسط سخن گویان است.

3. تئوریها براساس علم نشانه شناسی : این علم با انواع نشانه ها و کدها مرتبط می باشد و بویژه به زبان بعنوان جامعترین و پیچیده ترین نظامهای نشانه دارکه بشر بکار میبرد ، نگاه میکند. یکی از مزیتهای منحصربفرد علن نشانه شناسی اینست که معنای اشاره کننده[1] و ارتباطی[2] را یکسان میداند. چرا که نشانه ها می بایست برحسب بافت کلی ارتباط و در رابطه با تمام نشانه های دیگری که با نمادهای گفتاری ادغام میگردد درک شوند.