القرآن الكريم و ترجمة معانيه الي اللغة الألمانية، ترجمه شيخ عبداللّه الصامت (فرانك بوبنهايم) و نديم الياس، چاپ اول، مدينه: مجمّع الملك فهد لطباعة المصحف الشريف 1423 ق /2002 م. xvii + 604 + 623 ص. شابك: 1-38-847-09960

Der edle Quran und die Übersetzung seinr Bedeutungen in die deutsche Sprache, translated into German by Scheich Abdullah as-Samit (Frank Bubenheim) & Nadim Elyas, Madina: Konig-Fahd-Komplex Zum Druck vom Quran, 1423 H./2002. xvii+604+623pp. ISBN: 9960-847-38-1.

جديدترين ترجمه آلماني قرآن كريم در ماههاي پاياني سال 2002 ميلادي از سوي «مجمّع ملك فهد براي چاپ و انتشار قرآن» و زير نظر وزارت اوقاف عربستان سعودي در مدينه منوّره انتشار يافته است. اين اثر در قطع رقعي (14×21 سانتيمتر) مجموعاً در 1264 صفحه و با ترجمه شيخ عبداللّه صامت و دكتر نديم بن محمد عطا الياس است كه در آغاز آن مقدمه اي كوتاه به زبانهاي عربي و آلماني از وزير اوقاف عربستان (صالح بن عبدالعزيز بن محمد آل شيخ) آمده است. پس از آن، توضيحاتي مقدماتي درباره اين ترجمه و ضرورت آن و تاريخچه و روش مترجمان در 17 صفحه به دو زبان عربي و آلماني قرار گرفته است. متن قرآن كريم و ترجمه آلماني آن در صفحات روبه روي هم (604+604 ص) قرار دارد و در صفحات پاياني كتاب توضيحاتي درباره برخي اعلام و اصطلاحات قرآني، فهرست منابع مترجمان و فهرست سوره هاي قرآن و نيز جدولي تطبيقي از صداها و الفباي عربي و آلماني آمده است.

اين ترجمه در اصل به همت و اشراف مركز اسلامي آخن (مسجد بلال) در سال 1984 در آلمان طرح ريزي شده و نهايتاً با كمك، سرمايه گذاري و بازبيني وزارت اوقاف عربستان انتشار يافته است. بازبيني و ويرايش نهايي ترجمه را آقاي عبدالراضي محمد عبدالمحسن برعهده داشته است.

از دو مترجم اين اثر، يكي آلماني و ديگري اهل مكه است. شيخ عبداللّه صامت (كه نام اصلي اش فرانك بوبنهايم است) در آلمان به دنيا آمده و از فارغ التحصيلان دانشكده الهيات دانشگاه اردن است كه علاوه بر زبانهاي آلماني، انگليسي، فرانسوي و عربي با زبانهاي فارسي، تركي و عبري نيز آشنايي دارد. وي پيشتر كتابهايي درباره آشنايي با اسلام، احكام نماز، زندگي سلمان فارسي، احكام تلاوت و تجويد قرآن و نيز ترجمه چند متن حديثي را به زبان آلماني منتشر كرده است. دكتر نديم الياس ديگر مترجم اين اثر است كه خود در مكه تولد يافته، اما از سال 1964 ساكن آلمان بوده است. وي مطالعات اسلامي را در عربستان آموخته و در آلمان نيز در رشته پزشكي فارغ التحصيل شده است. او كه از سال 1994 رئيس مجلس اعلاي مسلمانان آلمان بوده تاكنون بيش از يكصد كتاب و رساله كوچك و بزرگ به دو زبان آلماني و عربي تأليف و ترجمه كرده است. اصول كلي و روش مترجمان در اين ترجمه بدين قرار است:

1. در تعيين معناي آيات، تفاسيري چون تفسير طبري، ابن كثير، ابن جوزي و ابن عاشور بيشتر از ساير تفاسير ملاك مترجمان بوده است. در صورت اختلاف اقوال، نظر ابن كثير را برگزيده و به ساير ديدگاهها در پاورقي اشاره كرده اند.

2. مترجمان تا آنجا كه برايشان مقدور بوده ترجمه حرف به حرف يا تحت اللفظي را پيش گرفته اند، چرا كه معتقد بوده اند هيچ حرف و كلمه اي در قرآن زايد و اضافه نيست. از جمله بر ترجمه حروف تأكيد، اصرار فراوان داشته اند.

بر همين مبنا، همواره ميان واو عطف و فاء عطف تفاوت گذاشته اند، زيرا اعتقاد دارند به كارگيري هر يك از اين حروف بدون حكمت و دليل نيست.

3. باز بر همين اساس، يعني بنا بر اصل ترجمه تحت اللفظي قرآن، مترجمان كوشيده اند تمامي ساختهاي بلاغي و بياني قرآن را عينا به همان شكل به زبان آلماني بيان كنند. از اين رو رموز، ايماء، اشارات، اجمال و تفصيل، حذف و اثبات، تصريح و تلميح، كنايه و استعاره و حتي تغيير ناگهاني خطابهاي قرآني از حالت غايب به حاضر، حاضر به متكلم و بالعكس، همه در زبان آلماني به همين صورت نمايانده شده است. مترجمان در مقدمه خود مي گويند هرچند اين امر در زبان آلماني بسيار غريب و ناشناخته است، اما تمامي اين حالات ويژگيهاي ساختاري زبان قرآن است كه در صدر اسلام سبب جلب توجه شنوندگان و مخاطبان مي شده است. حتي مي توان گفت اين سبك بياني قرآن در صدر اسلام نيز تا حدي براي عرب زبانان غيرمألوف و غريب بوده است.

4. در ترجمه، تنها به برگردان متن آيات توجه شده است ؛ يعني مترجمان كوشيده اند هر گونه اضافات (لازم براي ترجمه آلماني) را درون پرانتز قرار دهند.

5. در پاورقي، به حداقل توضيحات بسنده كرده اند. تنها در موارد بسيار كمي، به جزئيات برخي از اسباب نزول اشاره نموده اند، اما در مؤخره ترجمه پاره اي از اصطلاحات مهم مانند زكات، حج، استواي خداوند بر عرش و مانند آن را بيشتر توضيح داده اند.

6. نام «اللّه » همه جا با تلفظ عربي آن ـ و نه ترجمه آلماني اش Gott ـ آمده است. همچنين اسامي اعلام با ضبط عربي شان (مانند يوسف، ابراهيم، موسي) ذكر شده اند، نه با معادلهاي توراتي (از قبيل Mose, Abraham, Josef). البته معادل توراتي همه اين اسامي در ضميمه پايان ترجمه آمده است.

7. زبان ترجمه، زبان آلماني مكتوب امروزي است ؛ به همين سبب مترجمان از به كارگيري واژگان و ساختارهاي ادبي كهن پرهيز كرده اند. همچنين كوشيده اند كلمات و ساختارهاي غير آلماني را كه از زبانهايي چون انگليسي و فرانسوي وارد شده اند به كار نبرند.

8. بر همين اساس، كلمات با ريشه غير ژرمن (غير آلماني) در اين ترجمه راه نيافته اند. مترجمان در مواردي كه ناگزير از به كارگيري واژه اي مثلاً با ريشه لاتيني بوده اند، آن را در پاورقي ذكر كرده اند.

9. مترجمان در به كارگيري معادلهاي آلماني براي هر كلمه قرآني، به اصل يكساني و هماهنگي ترجمه توجه بسيار داشته اند. اين بدان معناست كه اگر قرآن كريم در بيان يك معنا تنها يك لفظ را به كار برده است، مترجمان نيز همواره يك معادل آلماني را به كار گرفته اند و چنانچه دو يا چند لفظ مختلف در بيان معنايي در قرآن آمده باشد، مترجمان نيز همين تنوع كاربرد را در ترجمه آلماني پديد آورده اند.

 

چاپ جديد ترجمه سوئدي قرآن مجيد

Koranens Budskap, Tolkning fran arabiskan av Mohammad Knut Bernstrom, med Kommentarer Och noter, Stockholm: Proprius Forlag AB, 2002, xii+1167pp. ISBN: 91-7118-899-1

اين ترجمه براي اولين بار در سال 1998 به وسيله همين ناشر در قطع رحلي همراه با متن عربي قرآن كريم انتشار يافت. چاپ فعلي آن بدون متن عربي و در قطع جيبي انتشار يافته است. هر دو چاپ داراي پاورقيهاي نسبتاً مفصل تفسيري است، با اين تفاوت كه در چاپ قبلي پاورقيها زير متن ترجمه قرار گرفته و ترجمه نيز با متن عربي در دو ستون موازي در صفحات تنظيم شده بود، ولي در چاپ فعلي پاورقيها به آخر هر سوره انتقال داده شده است.

اصل اين حواشي از محمد اسد، مترجم انگليسي قرآن است كه به وسيله آقاي برنستروم، به زبان سوئدي برگردانده شده است. اين حواشي مفصل از نظر حجم تقريباً يك برابر و نيم متن ترجمه است و حدوداً دو سوم كتاب را به خود اختصاص داده است. مثلاً ترجمه سوره بقره در 34 صفحه آمده در حالي كه پاورقيهاي مربوط به آن با حروف ريزتر حدود 40 صفحه را دربرمي گيرد.

در آغاز هر سوره نيز مقدمه اي كوتاه در حد يك صفحه آمده كه در آن مطالبي درباره سوابق نزول آن درج شده است. آقاي محمد كنوت برنستروم از سال 1944 در وزارت امور خارجه سوئد كار مي كرده و سفرهاي متعددي به كشورهاي مختلف داشته است. يكي از كشورهايي كه نظر او را جلب نمود مراكش بود؛ لذا در اواخر سال 1960 خانه اي در آنجا خريداري نمود. وي مي گويد: «در حقيقت از همان ابتداي اقامتم در مراكش طريق عبادت مسلمانان كنجكاوي مرا برانگيخت، لذا با تماس نزديك با مسلمانان درباره چگونگي و فلسفه نماز و روزه سؤالاتي مي كردم و به مرور، به مطالعه كتب اسلامي و سپس قرآن پرداختم تا اينكه بالأخره با تحقيقات به خيل عظيم مسلمانان پيوستم و اسلام آوردم و در اصل، زندگي جديد خود را به عنوان مسلمان از 22 سال قبل آغاز كردم».1

وي كه مترجمي حرفه اي است، قريب چهل سال اسناد و متون مختلف را از زبانهاي انگليسي، فرانسه، روسي، اسپانيولي و پرتقالي به سوئدي و يا بالعكس ترجمه كرده است. برخي از تفاسيري كه او در ترجمه خود از آنها استفاده كرده است عبارتند از: تفسير رازي، طبري، قرطبي، زمخشري و محمد علي صابوني. همچنين از ترجمه هاي عبداللّه يوسف علي، بلاشر و محمد اسد بهره فراوان برده است. وي درباره ترجمه خود مي گويد: «از نظر زباني، سعي من بر اين بوده كه از زبان سوئدي آسان و نو ـ و در عين حال متين ـ استفاده كنم. بنابراين، در عين سادگي، وقار قرآني در آن حفظ شده است و تصور نمي كنم كسي آن را بخواند و نفهمد. كار من مانند ترجمه سترستنK.V. Zettersteen نيست كه سنگين و نامفهوم باشد».2

 

يك ترجمه ديگر از قرآن كريم به زبان انگليسي

Translation and Commentary on the Holy Quran, Dr. Zohurul Haque, Centerville: Holy Quran Publishing Project, 2000. xx+1235pp. ISBN 0-9678304-0-0.

به گفته مترجم، اثر حاضر نتيجه چهل سال مطالعه و تحقيق درباره قرآن كريم است. در اين چاپ كه به قطع وزيري و در 1255 صفحه عرضه شده، متن عربي قرآن كريم با ترجمه در دو ستون موازي چاپ شده است. حواشي تفسيري آن كه به صورت پاورقي آمده به ترتيب آيات نوشته شده و شماره آنها نيز به ترتيب شماره آيات است. حواشي در قسمت پايين صفحه آمده و نيمي از صفحات كتاب را در برمي گيرد.

مترجم، دكتر ظهورالحق كه در ايالات متحده آمريكا زندگي مي كند، در شبه قاره هند تولد يافته است. وي ترجمه قرآن كريم را قبلاً به دو زبان بنگالي (در سال 1985) و آسامي (93-1991) منتشر كرده است. روش او در نوشتن حواشي بر مبناي تفسير قرآن به قرآن است. او در مقدمه اي شش صفحه اي كه در آغاز كتاب آورده روش خود را در ترجمه بيان نموده است. آثاري كه مترجم در تدوين ترجمه خود از آنها استفاده كرده است عبارتند از آثار: عبداللّه يوسف علي، عبدالودود، ابوالاعلي مودودي، ا. ج. آربري، فضل الرحمن، اشرف علي تهانوي، عطاء الرحمن، پالمر، جورج سيل، غلام سرور، گريش چندراسن، رادول، خادم رحماني نوري، پيكتهال، م. ح شاكر، مبارك كريم جوهر، محمد علي، محمد اسد، محمد طاهر، محي الدين خان، ن. ج. داود، شيرعلي، تقي الدين هلالي و محسن خان، تي بي اروينگ و ظفراللّه خان.

واژه نامه اي مفصل (1123 ـ 1235ص) نيز در آخر كتاب آمده كه در آن موضوعات قرآني به تفصيل درج شده است و خواننده مي تواند از اين طريق به موضوعات قرآني دست يابد.

 

ترجمه اي جديد از قرآن كريم به زبان سواحلي

Qur'an Inayobainisha, Tarjama na Tafsiri, Ali Jumaa Mayunga, Qum: Ansaryan Publications, 2003/1424 H./ 1382 H. sh. xxiv+1590pp. ISBN 964-438-408-3.

اين ترجمه كه توسط آقاي علي جمعه مايونگا انجام گرفته و از سوي انتشارات انصاريان به چاپ رسيده، پنجمين ترجمه كامل قرآن مجيد به زبان سواحلي است. زبان سواحلي يكي از زبانهاي مهم آفريقايي و زبان ملي كشور تانزانيا به شمار مي رود. اولين ترجمه قرآن كريم به زبان سواحلي توسط يك كشيش مسيحي به نام گادفري ديل در سال 1923 به چاپ رسيد. دومين ترجمه را مبارك احمد احمدي قادياني انجام داد كه در سال 1953 انتشار يافت. سومين ترجمه كامل توسط عبداللّه صالح فارسي انجام گرفت كه در سال 1969 منتشر گرديد. ترجمه علي محسن برواني، چهارمين ترجمه قرآن به سواحلي و ترجمه كتاب المنتخب است كه به وسيله علماي مصر تهيه و تاكنون به چندين زبان ترجمه شده است.

ترجمه آقاي علي جمعه مايونگا اولين ترجمه كامل است كه توسط مترجمي شيعه انجام شده است. وي علاوه بر ترجمه آيات، توضيحاتي نيز براي بعضي از آيات آورده است كه با تفاسير و معارف اهل بيت عليهم السلام تطبيق مي كند، در آغاز كتاب تقريظهايي از سه تن از علماي تانزانيا به نامهاي: سيد سعيد اختر رضوي، شيخ احمد محمد الخطيب و شيخ خمسي بن اكيد بن سعيدي آمده است. منابع مورد استفاده مترجم، اعم از كتب تفسيري، روايي و تاريخي در فهرستي در 13 صفحه قبل از شروع ترجمه درج شده است.

 

ترجمه تفسير كاشف به زبان سواحلي

Tarjumaya Tafsir al-Kashif, Juzuu Ya Kwanza, Kimeandikwa na Sheikh Muhammad Jawad Mughniyya, Kimetarjumiwa na Sheikh Hasan Mwalupa, Dares Salaam: Alitrah Foundation, Februari 2003, xxii+163 pp. ISBN: 9987-665-06-3.

جلد اول ترجمه سواحلي تفسير كاشف، تأليف مرحوم علامه محمد جواد مغنيه (متوفاي 1400 ق) كه شامل ترجمه جزء اول قرآن مجيد و تفسير آن است به وسيله بنياد عترت، واقع در شهر دارالسلام، پايتخت كشور تانزانيا انتشار يافته است. شيخ حسن موالُپا (Sh. Hasan Mwalupa) مترجم تفسير كاشف، قرآن كريم را نيز به زبان سواحلي ترجمه نموده و ترجمه اش همراه ترجمه تفسير كاشف به چاپ رسيده است.

اين اثر گرانقدر با تيراژ 5000 نسخه در 22+163 صفحه انتشار يافته و يازده جلد ديگر آن كه به وسيله همين مترجم ترجمه شده، به تدريج براي چاپ آماده و يكي پس از ديگري منتشر خواهد شد.

 

ترجمه قرآن به زبان فارسي

كتابي با مفاهيم ظاهر آيات قرآن مجيد به زبان فارسي، گردآورنده: بابا صفري، چاپ اول، استكهلم، چاپ آرش، تابستان 1377. 445 ص. شابك: 7-82-87528-091

اين ترجمه كه بدون متن قرآن به زبان فارسي تهيه شده، در سال 1377 شمسي در استكهلم توسط خود مترجم انتشار يافته است. مترجم كه در سال 1299 در شهر اردبيل تولد يافته، پس از اتمام تحصيلات ابتدايي و متوسطه، تحصيلات عاليه را در رشته قضايي در دانشكده حقوق، و رشته فلسفه، روان شناسي و علوم تربيتي را در دانشسراي عالي، و دوره فوق ليسانس علوم اداري را در شعبه دانشگاه كاليفرنيا در دانشگاه تهران گذرانيده و در علوم قديمه نيز مدارجي را طي كرده است. وي بجز اين ترجمه، آثار ديگري نيز دارد كه برخي از آنها به چاپ رسيده است.

مترجم بر ترجمه خود از قرآن كريم، مقدمه اي در پانزده صفحه نگاشته كه در آن مسائلي را درباره شناخت قرآن و ويژگيهاي مربوط به آن مطرح كرده است. فهرست اسامي سوره ها در آغاز ترجمه آورده شده و در پايان ترجمه نيز اسامي خاصي كه در ترجمه آمده به ترتيب حروف الفبا ذكر گرديده است. چنان كه مترجم در مقدمه خود بر ترجمه آورده، وي در اين ترجمه، از ترجمه هاي شادروانان مهدي الهي قمشه اي، زين العابدين رهنما، حاج شيخ رضا سراج، محمد كاظم معزّي و ابوالقاسم پاينده بهره جسته است. شيوه شماره گذاري ترجمه آيات، بر اساس گزينش مجموعه آيات مربوط به هم است و لذا شماره ها در پايان هر مجموعه ذكر شده است. در توضيح برخي آيات، مترجم نكاتي را كه از تفاسير برگرفته در پاورقي آورده است.

 

ترجمه منظوم بخشهايي از قرآن كريم به زبان فارسي

ترجمه منظوم قرآن كريم، سروده سيد محمد علي محمدي (موسوي جزايري اهوازي)، چاپ اول، انتشارات حضرت معصومه (ع)، 1381. 397 ص، شابك: 6 - 90 - 6197 - 964.

اين ترجمه كه بدون متن قرآن چاپ شده، شامل ترجمه سوره هايي از قرآن كريم است كه توسط مرحوم سيد محمد علي محمدي به نظم درآورده شده است. سراينده اين اثر در سال 1297 شمسي در خانواده اي روحاني در شهر اهواز تولد يافته است. وي تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در اهواز گذرانده و پس از چند سال كار آزاد، به استخدام شركت ملي نفت درآمده و پس از بيست و يك سال، مجدداً به شغل آزاد روي آورده است. وي علاوه بر اين ترجمه منظوم آثار ديگري نيز در موضوعات گوناگون از خود به جاي گذاشته است.

مترجم درباره انگيزه خود از ترجمه قرآن، در مقدمه ترجمه اش آورده است: «با توجه به اينكه براي اكثر مردم، زبان شعر گوياتر است و مي توان شعر را حفظ كرد، تصميم گرفتم ترجمه اساتيد محترم مرحوم آية اللّه الهي قمشه اي، حاج شيخ محمد رضا سراج و عمادزاده اصفهاني را مطالعه و به صورت شعر فارسي درآورم و در اختيار علاقه مندان قرار دهم. با توجه به مسئوليت شرعي و احتراز از تفسير به رأي، سعي نموده ام عين ترجمه استادان محترم را در قالب شعر مثنوي تقديم نمايم، و اگر جهت رعايت قافيه و رديف از كلماتي مناسب استفاده نموده ام، حتماً سعي كرده ام تا آن كلمات كامل كننده معناي كلي جمله باشد».

ذكر اين نكته لازم است كه اين كتاب، فاقد ترجمه سوره هاي مائده، انعام، اعراف، انفال، توبه، يونس، هود و برخي سوره هاي ديگر پس از سوره يوسف است.

 

ترجمه اي جديد از قرآن كريم به زبان فارسي

قرآن كريم، ترجمه سيد مهدي دادور، چاپ اول، تهران، جهان آرا، 1381. 1012 + 351 ص.

اين ترجمه كه همراه با متن عربي قرآن به صورت زيرسطري چاپ شده، توسط آقاي سيد مهدي دادور، معروف به آية اللّهي انجام گرفته است. مترجم در سال 1317 شمسي در شهر لار فارس متولد شده و پس از تحصيلات مقدماتي راهي جهرم گرديده و سپس به قم آمده است. در قم، پس از اتمام دوره سطح، دروس خارج فقه و اصول و تفسير و فلسفه را در محضر استاداني چون امام خميني «قدس سرّه» و محقق داماد و علامه طباطبايي و ميرزا هاشم آملي به پايان رسانده و در كنار دروس حوزه، دروس جديد را نيز ادامه داده و تا پايان مقطع دانشگاه در رشته زبان انگليسي پيش رفته است. وي از مدرّسان حوزه و دانشگاه است و جز اين ترجمه، آثار ديگري نيز به صورت ترجمه و تأليف دارد.

ترجمه او از قرآن كريم همراه با قرآني است كه توسط خطاط معروف «نيريزي» كتابت شده است. مترجم در مقدمه كوتاهي كه در آغاز ترجمه اش نگاشته، به پاره اي از امتيازات ترجمه خود اشاره كرده است، از جمله اينكه:

1. اشتباهاتي را كه در كتابت و اعراب آيات قرآن راه يافته بوده اصلاح كرده است.

2. ترجمه به صورتي ساده و روان و قابل فهم براي عموم انجام گرفته است.

3. ترجمه بر اساس چهار تفسير معتبر به نامهاي: مجمع البيان، كشاف، تفسير صافي و انوار التنزيل بيضاوي صورت گرفته و در پاره اي موارد از تفاسير ديگر نيز استفاده شده است.

4. يك دوره قواعد تجويد به زبان ساده و فشرده آورده شده تا مورد بهره برداري قاريان محترم قرار گيرد.

5. مباحثي نيز پيرامون تاريخ و علوم قرآن به صورت كوتاه و ساده در آن مطرح گرديده است.

مترجم در پايان ترجمه خود، كشف الآيات قرآن را به ترتيب حروف الفبا در 351 صفحه آورده است.