مشکلات مربوط به ماهيت زبان

مسئله تفاوت بين زبانها برای اولين بار از سوی يک فرد  مردم شناس بنام مالينفسکی (Malinovsky) مطرح شده . او که به مطالعه فرهنگ و زبان يک قبيله بومی  در جزيره تروبرياند Trobereyand  مشغول بود متوجه شد که آنها برای برخی مفاهيم ، از جمله حرکت قايق در آب ، واژه­های زيادی دارند که برای آنها معادلی در زبان انگليسی نمی توان يافت و چنين استدلال کرد که برخی از مفاهيم قابل ترجمه از زباني به زبان ديگر نيستند .اين بحث را دو فرد زبانشناس به نامهای ادوارد ساپير        (Edward  Sapir) و بنيامين لی ورف ( Benjamin  Lee  Whorf ) بسط و گسترش دادند و بعداً  تحت عنوان نظريه  نسبيت زبانی و يا نظريه " ساپير-ورف" ( Sapir – Whorf  hypothesis)  مطرح شد . اين نظريه معتقد است که تفاوت بين زبانهای دنيا بسيار زياد است . روح اين نظريه را می توان به صورت زير خلاصه کرد :

«هر زبانی بر حسب علايق  گويشوران خود ، محيط زندگی و فرهنگ آنها ، برش خاصی از واقعيت های جهان خارج را انتخاب و نامگذاری می نمايد که اين انتخاب ها با انتخاب های ساير زبانها يکسان نبوده و از طرف ديگر بر واقعيت های جهان  خارج عيناً منطبق نيستند ».

به بيان ساده تر ، اين فرضيه مي­خواهد بر اين مسئله تأ کيد کند که زبانهای دنيا به شيوه های متفاوت مفاهيم و مصاديق جهان  خارج را نامگذاری می کنند و از اين رو  اختلافات  ذاتی  موجود بين زبانها کار ترجمه را بسيار  مشکل و ناموفق می سازد . برای  نمونه به واژه های مربوط به روابط خويشاوندی ( kinship  terms)  در فارسی و انگليسی دقت کنيد . با وجود اينکه ، روابط و نسبت های فاميلی در دو جامعه انگليسی زبان و فارسی زبان يکسان هستند اما تقسيم بنديها و  نامگذاريهای اين دو زبان با هم تفاوت آشکار دارند.  در فارسی برای " برادر پدر" از لفظ " عمو " و برای " برادر مادر "  از لفظ " دايی "  استفاده می شود .  اين در حالی است که در زبان انگليسی برای هر دو  مصداق / مفهوم  از لفظ  واحد  يعنی " uncle"  استفاده می شود. همين مسئله را در مورد " خواهر پدر = عمه "  و  " خواهر مادر = خاله "  نيز داريم .

        فارسی                     انگليسی

         عمه __________  aunt

        خاله  __________  aunt

        دايی ___________ uncle

        عمو  ___________ uncle

حال اگر فرزندان دايی ، عمو ، عمه ، و خاله را در نظر بگيريم موضوع پيچيده تر می شود . در فارسی کلماتی مثل پسر عمو ،پسر دايی، دختر دايی، پسر عمه ، دختر عمه ، پسر خاله ،و دختر خاله داريم در حاليکه همه آنها در انگلسيي معادل واژه  cousin هستند . با اين احوال فرض کنيد  بخواهيد  جمله های زير را از فارسی  به انگليسی يا بر عکس ترجمه کنيد :

 پسر خاله ام را ديروز در خيابان ديدم .

دختر  عمويم رشته حسابداری می خواند .

My aunt bought me a nice present.

He married one of his cousins.

به عنوان نمونه ای ديگر به واژه " پوست " در فارسی دقت کنيد . اين واژه برای پوشش خارجی بدن انسان ، حيوانات و اشياء به کار می رود . در مقابل  در زبان انگليسی تقسيم بندی و نامگذاری دقيق تری برای آن وجود دارد .

Skin (انسان و برخی حیوانات)

Shell (تخم مرغ و میوه های مغزدار مثل گردو و فندوق)

Bark (درختان)

Peel (میوه جات)

Ring (مرکبات)

Hide (تمساح-بز-گوسفند-گاو)

 Husk(لایه خارجی بذرها و هسته ها )

مرکز ترجمه STC