فن ترجمه زبان انگلیسی:

گردآورنده: خدیجه رزاقی

آورام نوآم چامسکی زبان‌شناس و نظریه پردازی است که از او به عنوان پدر زبان‌شناسی مدرن یاد می شود و نظریه معروف وی دستور گشتاری است که در دهه ۶۰ میلادی انقلابی در زبان‌شناسی معاصر ایجاد کرد. تا پیش از نظریات وی از ماهیت زبان و چگونگی یادگیری زبان توسط انسان درک درستی وجود نداشت.

زبان ابزار فکر است و تفکر را گفتار درونی نامیده اند. وقتی کسی می خواهد مفهومی را بگوید آنرا در قالب واژه ها و جملات می ریزد و برای انتقال آنها به لایه سطحی این واژه ها دچار تغییر شده و حذف، درج، جابجایی، جایگزینی در آنها رخ می دهد این تغییر را دگر گشتن را گشتاری نامیده اند. واژه گشتاری معادل (Transformational) است و دستور گشتاری چامسکی مبتنی بر قواعد توابع ریاضی (x---->y) است و هیچ استثنائی ندارد. روش ترجمه ماشینی و هوش مصنوعی بر مبنای همین نظریه چامسکی است.

نظریه گشتاری بر مبنای دو لایه است: جمله زیر ساخت (DEEP STRUCTURE) و جمله رو ساخت (SURFACE STRUCTURE). جمله زیر ساخت همان ذهنیاتی است که در ذهن ماست و هنوز بر زبان جاری نشده و جمله رو ساخت همان جملاتی است که بر زبان جاری می شود.

برای یادگیری فن ترجمه ابتدا باید قواعد زیر ساختی زبان انگلیسی را یاد بگیریم و سپس با توجه به قواعد زبان فارسی آنرا به قواعد گروه ساختی زبان فارسی برگردانیم. آقای دکتر آموخته اولین کسی است که در ایران به مقابله ساختارهای زبان انگلیسی به فارسی پرداخته و دوره های آموزشی فن ترجمه را برگزار نموده اند با سپاس و تقدیر از زحماتشان بخشی از آموزش های ایشان را در اینجا گردآوری کرده ایم برای اطلاعات بیشتر در مورد کلاس های فن ترجمه می توانید به آدرس amoukhteh.gigfa.com مراجعه فرمایید.

لازم به ذکر است دستور زبان سنتی (چه فارسی و چه انگلیسی) دارای استثناهای فراوانی است و هنر دستور گشتاری این است که هیچ استثنایی ندارد و اگر احیاناً استثنایی پیدا شد آن قاعده باطل می شود تا قاعده کاملتری پیدا شود.

با یادگیری فن ترجمه می توان متون تخصصی را به طور حرفه ای ترجمه نمود و از خطاهای بسیاری که ناشی از اشتباهات ترجمه ای است جلوگیری کرد. به دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری و به ویژه کسانی که تمایل دارند به طور تخصصی وارد حیطه ترجمه متون انگلیسی شوند توصیه می شود فن ترجمه را بیاموزند

جلسه اول:

در زبان انگلیسی به گروه اسمی Noun Phrase =(N.P ) می گویند.هر اسم با وابسته هایی همراه است.

اگر قبل از اسم بیاید Pro modifier (وابسته پیشرو) می گویند.

اگر بعد از اسم بیایدPost modifier (وابسته پیشین=پیرو) می گویند.

*مشخص کننده های اسم را noun modifier می نامیم که به اختصار از  m1  استفاده می کنیم.

M1 =(article)=حرف تعریف

حروف تعریف را a ،an، the می نامند.در زبان فارسی حرف تعریف وجود ندارد.

a و an = ادات نکره ساز هستند.

The= ادات معرفه ساز است.

ترجمه a و an :

1)"ی" نکره   =یعنی به آخر اسم "ی" اضافه میشود.

She gave me a book.او کتابی به من داد.                                                                   

2)یک نکره(یه)

a teacher should be active in the class.(یه)معلم باید در کلاس فعال باشد                           

3)اسم جنس(کلیت)=نبود علامت نشانه معرفه بودن است مگر در حالت کلیت=هیچ ترجمه ای ندارد.

Ali gave me a book yesterday and I put the book on the table.

علی دیروز کتابی به من داد و من کتاب را روی میز گذاشتم.

دیدید که The هیچ ترجمه ای نداشت.و بهترین ترجمه The این است که ترجمه نشود.

The teacher was in the class.معلم در کلاس بود.                                                         

به این حالت اسم جنس میگویند چون میتوان یک(یه) را هم حذف کرد.

4)یکی از

5)نوعی

The:

1)هیچی ترجمه نشود.

2)صفات اشاره "این" و "آن"

Ali gave me a book yesterday and I put the book on the table.

علی دیروز کتابی به من داد و من آن کتاب را روی میز گذاشتم.

**"این" و "آن" همیشه در ترجمه This و That نمی آید.**

3)مذکور، نام برده ، یاد شده ، فوق ، فوق الذکر ، مشارالیه ، مورد نظر ، مزبور

***وقتی میگوییم"مذکور" و... یعنی قبلا در متن آورده شده پس معرفه هستند.

A man was standing at the door.the man came in.

مردی مقابل در ایستاده بود.مرد مزبور وارد شد.

****دقت داشته باشید که "مزبور"درباره اشخاص به کار برده میشود.

4)"ه غیر ملفوظ آخر (در ترجمه عامیانه)

علی دیروز یه کتاب به من داد.من کتابه رو روی میز گذاشتم.

دومین دسته از M1 ها :

1)صفات اشاره:

صفات اشاره در دستور سنتی This (این) ،That(آن) ، Those (آنها) ، These (اینها) هستند.

در اینجا such a(an) و The very هم به آن اضافه می شوند.

These  و Those وقتی در نقش صفت اشاره قرار می گیرند معنی "این" و " آن" می گیرند.و وقتی در نقش ضمیر قرار میگیرند معنی " اینها" و "آنها" میگیرند.

به نظر شما ترجمه These books  چیست؟طبق ترجمه تحت الفظی ترجمه باید این طور باشد: اینها کتابها .ولی آیا این ترجمه درست است؟ These در اینجا نقش صفت اشاره دارد پس "این " ترجمه میشود.ترجمه صحیح " این کتابها" است.

از این به بعد هر وقت این صفات را دیدید M1 قرار دهید.

آیا وقتی این صفات در متن می آیند همیشه منظور اشاره فیزیکی است؟معنی  This Theory(در متنی که قبلا درباره آن توضیح داده شده است) چیست؟

زمانی که This و That اشاره فیزیکی نمیکنند در نقش معرفه ساز قرار میگیرند.اگر معرفه ساز شوند همه موارد معرفه ساز مثل مذکور، منظور ، یاد شده و... را میتوان برایش به کار برد.

Ali presented the theory last year.this theory was so interesting.

علی سال گذشته نظریه ای را ارائه کرد.نظریه مذکور بسیار جالب بود.

Such a و Such an :

ترجمه: چنین ، چنان ، یک چنین ، این چنین ، آنچنان

Such a book =چنین کتابی، یک چنین کتابی ، آنچنان کتابی ، چنان کتابی ، این چنین کتابی 

در ترجمه باید دقت کنید که "ی نکره " بعد از اسم را فراموش نکنید.

آیا هر 5 ترجمه را میتوان برای ترکیب Such books به کار برد؟ 

ترجمه"یک چنین" = دقت کنید "یک " در ترجمه "یک چنین" نکره ساز است و برای خود عبارت است و مشکلی در ترجمه ندارد: یک چنین کتابهایی

پس هر 5 ترجمه را برای ترکیب such books میتوان به کار برد.چون “s” دارد شما را گمراه نکند.

ترجمه ترکیب: چنین کتابهایی،چنان کتابهایی، یک چنین کتابهایی ،این چنین کتابهایی ، آنچنان کتابهایی

Such waterچنین آبی،یک چنین آبی ،چنان آبی، این چنین آبی ، آنچنان آبی                                  such an appleچنین سیبی،چنان سیبی، یک چنین سیبی ، این چنین سیبی ، آن چنان سیبی              such applesچنین سیبی،چنان سیبی،یک چنین سیبی،این چنین سیبی،آن چنان سیبی                      

اسم قابل شمارش مفرد در زبان انگلیسی تنها ظاهر نمیشود یعنی book نداریم،pen نداریم .بلکه a book داریم،a pen داریم.

Do you have pen? غلط است چون pen به تنهایی نمی تواند بیاید(اسم قابل شمارش مفرد) و قبل از آن a، an ،The ،my و... باید بیاید.

در تست ها ممکن است یک یا چند صفت پشت آن بیاورند.مثلا :

The teacher asked complicated scientific question from the student.

Question اسم قابل شمارش مفرد،Scintific و complicated صفت هستند.اسم قابل شمارش مفرد بدون M1 هرگز ظاهر نمیشود.پس قبل از آن a ،an ،The ،This و.... باید بیاید.

****بعضی موارد خاص هستند.مثلا هر چیز که در دنیا تک است The به کار میرود.****

The sun-The moon-The ozon layer-...

نکته: وقتی اسم،قابل شمارش مفرد است a ،an ،the و... لازم هستند و اگر جمع باشند لازم نیست (اگر دوست داشتید میتوانید بیاورید اما احتیاجی نیست).یعنی هر دو ترکیب زیر صحیح است:

Books  are expensive

The  books  are expensive.

چه زمانی a و an به کار میرود؟

قبلا از زمان مدرسه آموخته ایم که قبل از حروف صدادار (an)قرار میدهیم.

An umbrella-an uninteresting-an apple

سوال: union (اتحادیه) با a می آید   یا an ؟    

اگر واژه با  اَ ، اِ ،  اُ، آ ، او ، ای کوتاه شروع شد با an و اگر نشد با a  می آید.پس چون(union)(یو نی ین) با هیچ کدام یک از این صداها همراه نیست با a  می آید. و اما استثناها 

1)هر واژه که با u  می آید (یو خوانده میشود) با a  می آید.

A universal – a uniqe theory – a useful tool 

2)هر واژه که u آنها (آ) خوانده میشود با an  می آید.          an unhappy student                                         

*****یادتان باشد که un منفی ساز همیشه (آ) خوانده میشود و an  میخواهد.

در unanimous vote = un  برای خود کلمه است و منفی ساز نیست و (یو) خوانده میشود پس  a  می آید.

در unhappy student = un منفی ساز است و (آ) خوانده میشود. پس an  می آید.                  

3) واژه هایی که با H شروع میشوند و خوانده میشود با a می آید.a hose-a house                            

4)واژه هایی که با H شروع میشوند و H خوانده نمیشود با an می آید.

An hour – an honorable man – an honorary PHD – an honest man

5)کلماتی که با o شروع میشوند با an  می آیند.

An onion – an orange 

6)کلماتی که با o  شروع میشوند و (واو )خوانده میشود  a  می آید.

A  one-eyed man    -       a  one-distilled liquid

در این بحث a ، an ، The ، صفات اشاره (M1 نوع دوم )را اشاره کردیم. ان  شا ا... تا درس بعدی تمام مطالب بالا را مرور کنید و ملکه ذهنتان کنید .در مبحث بعدی M1  نوع سوم را مرور خواهیم کرد.

در پناه حق،یا علی

مرکز ترجمه STC